مشخصات پژوهش

عنوان	ارزیابی میزان آسیب پذیری مساکن شهر تبریز در برابر مخاطره زلزله (مطالعه موردی: منطقه 10 شهرداری)
عنوان مجله	جغرافیا و برنامه ریزی
نوع پژوهش	مقاله چاپ شده
کلیدواژه‌ها	مساکن شهری، آسیب پذیری لرزه ای، منطق فازی، سیستم اطلاعات جغرافیایی، منطقه 10 شهر تبریز
چکیده	تبریز به عنوان بزرگ ترین شهر منطقه شمال غرب کشور و قطب اداری، ارتباطی، بازرگانی، سیاسی، صنعتی، فرهنگی و نظامی این منطقه شناخته می شود و به دلیل مجاورت با گسل بزرگ و فعال تبریز جزء شهرهای پرخطر از لحاظ لرزه خیزی می باشد. این پژوهش با هدف ارزیابی میزان آسیب پذیری مساکن شهری منطقه10 شهر تبریز با استفاده از مدل فازی در بستر سیستم اطلاعات جغرافیایی صورت گرفته است. با توجه به دیدگاه سیستمی، تعیین آسیب-پذیری مساکن شهری تنها با یک شاخص گویا نبوده، بلکه می بایست شاخص های مختلف در ارتباط با یکدیگر و به صورت ترکیبی مورد مطالعه قرار گیرند. تعداد 12 متغیر موثر بر آسیب پذیری لرزه ای شهر که در پژوهش حاضر مورد استفاده قرار گرفتند عبارتند از: نوع مصالح، تعداد طبقات، کیفیت بنا، شیب، فاصله از ایستگاه های آتش نشانی، فاصله از بیمارستان ها، دسترسی به فضاهای باز ، فاصله از تأسیسات خطرزا، دانه بندی قطعات، تراکم مسکونی، تراکم جمعیت و فاصله از گسل. لایه های موضوعی متغیرهای مورد بررسی با استفاده از انواع توابع خطی کاهشی یا افزایشی به صورت فازی تبدیل شدند. با استفاده از این روش، مقادیر همه نقشه های تهیه شده بین 0 و 1 تعریف شدند. جهت ترکیب و همپوشانی لایه های موضوعی فازی شده نیز از عملگر گاما فازی در محیط نرم افزار ArcGIS استفاده شد و به این ترتیب نقشه آسیب پذیری مساکن شهری منطقه 10 شهر تبریز استخراج گردید. نتایج حاصل از پهنه بندی آسیب پذیری لرزه ای منطقه 10 شهر تبریز نشان می دهد که بالغ بر 6/12 درصد از فضاهای شهری منطقه مطالعاتی در کلاس با آسیب پذیری لرزه ای زیاد و 5/4 درصد در کلاس با آسیب پذیری لرزه ای بسیار زیاد واقع شده اند. کاربری های با آسیب پذیری زیاد و بسیار زیاد عمدتا شامل کاربری های مسکونی واقع در محلات مرکزی منطقه 10 می باشند. عوامل مختلفی نظیر تراکم جمعیتی و مسکونی بالا، ریزدانه بودن بناها، کیفیت پایین و فرسودگی ساختمان ها، عدم دسترسی و کمبود شدید فضاهای باز، شیب دار بودن سطح زمین، وجود سازندهای زمین شناسی سست و مجاورت با گسل فعال تبریز باعث شده اند که محلات مذکور نسبت به خطر زلزله از آسیب پذیری بسیار بالایی برخوردار باشند. در این رابطه، بر اساس ضریب آسیب پذیری لرزه ای برای زلزله احتمالی با شدت 10 در مقیاس مرکالی، میزان آسیب وارده به ساختمان ها در محلات خلیل آباد و قربانی بین 50 تا
پژوهشگران	مرضیهاسمعیل پور (نفر اول)، منیژهلاله پور (نفر دوم)، سمانهممقانی (نفر سوم)