مشخصات پژوهش

عنوان	ارزیابی مکانی مخاطره سیلاب در حوضه آبریز اوجان چای با استفاده از GIS و مدل هیدرولوژیکی HEC-HMS
نوع پژوهش	طرح پژوهشی خاتمه یافته
کلیدواژه‌ها	سیلاب، سیستم اطلاعات جغرافیایی (GIS)، مدل HEC-HMS، منطق فازی، اوجان چای، بستان آباد.
چکیده	در پژوهش حاضر خطر وقوع سیلاب در سطح حوضه آبریز اوجان چای، واقع در شهرستان بستان آباد استان آذربایجان شرقی، ارزیابی شد. به منظور پهنه بندی وتهیه نقشه خطر سیلاب حوضه آبریز اوجان چای تعداد 16 متغیر مکانی تاثیرگذار بر وقوع سیلاب مورد توجه قرار گرفته و در بستر سیستم اطلاعات جغرافیایی ترکیب و تحلیل شدند. به منظور ترکیب لایه های موضوعی موثر بر خطر وقوع سیلاب از منطق فازی در بستر سیستم اطلاعات جغرافیایی (GIS) استفاده شد. برای هر لایه موضوعی با استفاده از توابع فازی مختلف، نقاط بهینه یا ایده آل مجموعه (در رابطه با پهنه بندی خطر سیلاب) تعریف گردید. نتایج همپوشانی با استفاده از اپراتور گامای فازی نشان داد که بالغ بر 8/4 درصد از مساحت حوضه آبریز اوجان چای در کلاس با خطر بسیار زیاد وقوع سیلاب قرار گرفته است. بخش قابل توجهی از این پهنه ها منطبق بر بستر رودخانه های اصلی حوضه و اراضی پیرامون آنها می باشد. کلاس با خطرپذیری زیاد نیز عمدتا در مجاورت کلاس مذکور قرار گرفته و بالغ بر 6/16 درصد مساحت حوضه مطالعاتی را شامل می شود. این پهنه ها به طور عمده می توانند توسط سیلاب های با دوره بازگشت 10 سال و بالاتر تحت تاثیر قرار گیرند. پهنه های مذکور عمدتا در قسمت های پایین دست حوضه مطالعاتی توزیع شده اند. افزایش عرض دره و وجود اراضی هموار در مجاورت رودخانه ها از دلایل اساسی توزیع بیشتر پهنه های مذکور در قسمت های پایین دست حوضه می باشد. پهنه های مذکور در قسمت های میانی و بالادست حوضه در ارتباط با توسعه محلی عرض دره ها می باشد که از آسیب پذیری زیادی نسبت به سیلاب برخوردارند. در این رابطه، حدود 2/3 درصد از مناطق مسکونی با مساحتی بالغ 1/11 هکتار در کلاس با خطرپذیری بسیار زیاد و حدود 9/42 درصد با مساحتی بالغ بر 9/35 هکتار در کلاس با خطرپذیری زیاد واقع شده اند. در بخش دوم تحقیق از مدل HEC-HMS به منظور شبیه سازی بارش- رواناب و شناسایی زیرحوضه های با پتانسیل سیل خیزی بالا استفاده شد. نتایج شبیه سازی نشان داد که هیدروگراف سیلاب زیرحوضه ها و خروجی حوضه اوجان چای تا حد زیادی تحت تاثیر ویژگی های ژئومورفومتری و پوشش زمین می باشد. پیک های بالا در زیرحوضه های با کمترین میزان پوشش حفاظتی، شیب زیاد، نفوذپذیری کم، فراوانی برون زدهای سنگی و سطوح غیرقابل نفوذ مشاهده می شود. این زیرحوضه ها مخصوصا در قسمت های بالاد
پژوهشگران	مرضیهاسمعیل پور (نفر اول)