| چکیده
|
ارزیابی تنوع فیتوشیمیایی جمعیتهای وحشی یک گونه، از گامهای اساسی در راستای حفاظت و اهلی سازی
آن می باشد. سماق (Rhus coriaria L.) درختچه ای است که میوه آن بواسطه داشتن اسانس، روغن ثابت
)غیر فرار(، ترکیبات فنولی، ویتامینها، پروتئین و کربوهیدرات، دارای خواص درمانی متعددی می باشد. در
پژوهش حاضر، اسانس میوه هشت جمعیت سماق از استانهای کردستان و کرمانشاه )پاوه، کهس نهزان، سماقلو،
کانی گویز، کماله، دگاگا، باخان و زیویه(، توسط کلونجر به روش تقطیر با آب استخراج و با استفاده از دستگاه
های کروماتوگرافی گازی و کروماتوگرافی گازی متصل به طیف سنج جرمی آنالیز شد و سپس ارتباط آن با
فاکتورهای محیطی بررسی گردید. تنوع قابل توجهی بین جمعیتها به لحاظ تعداد، نوع و میزان ترکیبات
اسانس، مشاهده گردید. ترکیبات غالب اسانس در جمعیتهای مختلف، تفاوت معنی داری با هم داشتند.
Cembrene A به عنوان یکی از ترکیبات مهم اسانس سماق، در همه جمعیتها وجود داشت و بیشترین
( 2 / 41 درصد( و کمترین ) 4 / 13 درصد( مقدار آن بهترتیب در جمعیتهای پاوه و دگاگا مشاهده گردید. تجزیه
به مؤلفه های اصلی، ترکیبات اسانس را در هفت مؤلفه گروه بندی نمود که 100 درصد واریانس بین جمعیتها
را تبیین می کردند. دو مؤلفه اول در مجموع 14 / 52 درصد کل واریانس بین جمعیتها را تبیین می کردند
و (E,E)-2,4-Decadienal ، β-Pinene ، (2,E)-Undecanal ، Camphene و cis-Ocimene )به ترتیب با
ضرایب عاملی 926 / 0 ، 879 / 0 ، 85 / 0 ، 834 / 0 و 875 / 0 - در مؤلفه اول( مؤثرترین ترکیبات در تفکیک جمعیت
ها بودند. تجزیه خوشه ای، جمعیتها را در پنج گروه مختلف طبقه بندی نمود. همبستگی های قابل توجهی بین
ترکیبات اسانس با فاکتورهای محیطی بهدست آمد که میتوان از این نتایج در فرایند اهلی سازی سماق، بهره
گرفت.
|