مشخصات پژوهش

عنوان	تحلیل تغییرات جانبی مجرای رودخانه زرینه رود با استفاده از روش های ژئومورفومتریکی
نوع پژوهش	مقاله چاپ‌شده در مجلات علمی
کلیدواژه‌ها	پلان فرم، تغییرات جانبی مجرا، ژئومورفومتری، مئاندر، زرینه رود
چکیده	مجرای رودخانه­های آبرفتی سیستم­های دینامیکی هستند که در معرض تغییرات مختلفی می­باشند. در این رابطه، جابجایی مجرا و فرایندهای مرتبط باعث مخاطراتی از قبیل آب شستگی پل­ها، تخریب جاده­های ارتباطی و از بین رفتن اراضی می­شود. ازاین رو، پایش و نظارت بر تغییرات مجرای رودخانه­ها ازجمله اقدامات اساسی در زمینه مدیریت رودخانه­ها و دشت­های سیلابی می­باشد. در تحقیق حاضر، تغییرات جانبی مجرای رودخانه زرینه­رود (جیغاتی­چای) در طی 30 سال گذشته بررسی شده است. این پژوهش متکی بر کارهای میدانی و آزمایشگاهی، تصاویر ماهواره­ای، نقشه­های توپوگرافی و زمین­شناسی و داده­های ایستگاه­های هیدرومتری می­باشد. به­ منظور تحلیل­های کمّی از روش­ها و شاخص­های ژئومورفومتریک به همراه مدل HEC-RAS استفاده شد. مجرای رودخانه در بالادست سد انحرافی نوروزلو به دو بازه (از ابتدای بازه مطالعاتی تا شهرک صنعتی شاهین­دژ به عنوان بازه اول و از این شهرک تا محل سد مذکور به عنوان بازه دوم) و از پایاب سد انحرافی نورزولو تا چاله ارومیه به سه بازه (از پایاب این سد تا شهر میاندوآب به عنوان بازه سوم، از میاندوآب تا روستای چلیک به عنوان بازه چهارم و از این روستا تا مصب به عنوان بازه پنجم) تقسیم­بندی شد. پلان­فرم مجرا در بازه­های بالادست سد انحرافی از نوع مئاندری با میان­برهای شوت (میان­پشته­ای) می­باشد. از پایاب سد نوروزلو تا شهر میاندوآب، درنتیجه دخالت­های انسانی تبدیل به شبه­مئاندری شده و سپس دوباره الگوی مئاندری ظاهر می­شود. با اینکه توان رودخانه در بازه اول نسبت به سایر بازه­ها زیاد است اما به علت مواجهه با یک بستر آرمورینگ و برخورد کناره­های رودخانه به واحد کوهستان، از انجام کار ژئومورفیک محدودی برخوردار می­باشد. درحالی که توان نسبتاً بالای رودخانه، افزایش پهنه­های سیل­گیر، پوشش گیاهی پراکنده، کنترل محدود متغیر زمین­شناسی و فرسایش­پذیری زیاد مواد کناره باعث شده است که بازه دوم دارای بیشترین میزان دینامیک عرضی باشد. از پایاب سد نوروزلو تا شهر میاندوآب به علت برداشت شن و ماسه بستر و کناره­ها، رودخانه در بستری عریض و گود افتاده جریان می­یابد و ارتباط آن با دشت سیلابی خود قطع شده است. این شرایط تا حدودی در بازه پایین­دست نیز دیده می­شود و بنابراین ازنظر دینامیک جانبی، غیرفعال محسوب می­شود. در بازه انتهایی نیز خاصیت چسبندگی رس
پژوهشگران	منصور خیری زاده (نفر اول)، محمد حسین رضائی مقدم (نفر دوم)، معصومه رجبی (نفر سوم)، رسول دانشفراز (نفر چهارم)