مشخصات پژوهش

عنوان	مدلسازی تبخیر روزانه در ایستگاه سد زاینده رود با استفاده از مدلهای هوش مصنوعی و سری زمانی
نوع پژوهش	مقاله چاپ‌شده در مجلات علمی
کلیدواژه‌ها	تبخیر داده های حدی داده های گمشده شبیه سازی
چکیده	تبخیر از تشت به عنوان یک پارامتر کاربردی در زمینه های مختلف، مانند برآورد هدر رفت آب از دریاچهها و مخازن سدها و همچنین برآورد نیاز آبی گیاهان بـهویـژه در منـاطقی کـه اطلاعـات لایسیمتری وجود ندارد، کاربرد دارد. مدلسازی این پارامتر میتواند در زمینه بازسازی دادههای گمشده و برنامهریزیهای درازمدت منابع آب و توسعه کشاورزی کارساز باشد. در این پژوهش با به کارگیری یک مدل هوشمصنوعی )برنامهریزی بیانژن( و دو مدل سریزمانی )فوریـه و آریمـا(، تبخیر از تشت در ایستگاه سد زایندهرود در دوره زمانی 1344تا 53) 1396سال( مدلسازی شد. سری زمانی داده های تبخیر از تشت در مقیاس روزانه برای ماههای گرم سال )خرداد، تیر، مرداد، شهریور و مهر(، به عنوان ورودی مدلهای فوریه و آریما و 4الگـوی مختلـف شـامل اسـتفاده از داده های روزانه تبخیر 1ماه قبل، 2ماه قبل، 3ماه قبل و 4مـاه قبـل، بـهعنـوان ورودی مـدل برنامه ریزی بیان ژن استفاده شد. نتایج نشان داد که مدل برنامه ریزی بیان ژن تنها در ماه مهر نتایج قابل قبولی دارد و برای ماههای دیگر نتایج از نظر شاخصهای آماری قابل قبول نمی باشد. میزان خطای برآود تبخیر روزانه در ماه مهر 0/38میلیمتر بر روز )معادل 2/7درصد( بدست آمد. این میزان خطا بر اساس ضریب تبیین 0/84و ضریب نش- ساتکلیف )ضریب کـارایی مـدل( ،0/83 قابل قبول ارزیابی شد. بر خلاف مدل برنامه نویسی بیان ژن، مدل فوریه در تمام ماههای مورد مطالعه نتایج قابل قبول ارائه داد. مقادیر خطای برآورد تبخیر روزانه در این روش بین 1/02تا 0/7میلیمتر بر روز به دست آمد که معادل 5/2تا 8/8درصد است. مقایسه نتایج دو مدل فوق با نتـایج مـدل آریما نیز نشان داد مقادیر خطای مدل آریما در تمام ماهها بیشتر ) 9/4تا 19/6درصد( از مدلهای فوریه و برنامه ریزی بیان ژن است. بنابراین بهترین مدل برای برآورد تبخیر روزانه از تشت، در ماه مهر مدل برنامه ریزی بیان ژن و در بقیه ماه ها مدل فوریه می باشد. ارزیابی دقت و توانـایی بـرآورد دادههای حدی تبخیر روزانه نیز نشان داد، مدل فوریه در تخمین دادههای حدی، دارای توانـایی بالاتری نسبت به دو مدل دیگر است. بنابراین می توان این مدل را جهت برآورد تبخیر روزانـه در ایستگاه سد زاینده رود و همچنین بازسازی داده های گمشده توصیه نمود
پژوهشگران	مرضیه اسمعیل پور (نفر دوم)، احمدرضا قاسمی (نفر اول)