محمدرضا مرشدلو

شناسایی گیاهان مقاوم به کمآبی که دارای بازده اقتصادی بالایی نیز باشند، میتواند موجب افزایش بهرهوری تولید در شرایط دیم باشد. مرزه ).sp Satureja )از گیاهان دارویی پرکاربرد خانواده نعناع )Lamiaceae )است که تنوع گونهای زیادی دارد. در این پژوهش عملکرد ماده خشک، محتوی اسانس و تحمل تنش کمآبی پنج گونه مرزه بومی ایران شامل .Bunge bachtiarica Satureja ،sahendica Satureja شرایط تحت Satureja mutica Fisch. and C.A.Mey. و Satureja macrantha C.A. Mey ،Satureja spicigera (K.Koch) Boiss. ،Bornm. دیم و آبی استان کردستان )سنندج( براساس شاخصهای تحمل تنش بهصورت کرت خردشده در قالب طرح بلوک کامل تصادفی در سال 0111 در مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان کردستان مورد ارزیابی قرار گرفت. بوتهها در مرحله گلدهی برداشت شدند و اسانسگیری از آنها توسط دستگاه کلونجر بهمدت سه ساعت انجام گرفت. نتایج نشان داد که تیمار آبیاری تنها روی ماده خشک تأثیر معنیداری داشت و اثر متقابل گونه و تیمار آبیاری تنها روی محتوی اسانس تأثیر معنیداری گذاشت. ولی هر دو صفت مذکور تحت تأثیر معنیدار نوع گونه قرار گرفتند. بیشترین میزان اسانس )02/2 درصد( و کمترین میزان اسانس )42/1 درصد( بهترتیب متعلق به گونههای mutica. S و macrantha. S تحت شرایط دیم بود. بیشترین عملکرد ماده خشک به ازای تک بوته )12/422 گرم( از گونه spicigera. S و کمترین میزان آن )4/44 گرم( از گونه sahendica. S بدست آمد. براساس نتایج تجزیه عاملی و همبستگیها، شاخصهای MP ،GMP ،STI و HAM برترین شاخصها جهت شناسایی گونه متحمل به شرایط دیم شناخته شدند و براساس شاخصهای مذکور، گونه spicigera. S متحملترین و مناسبترین گونه جهت کشت تحت شرایط دیم استان کردستان تشخیص داده شد