عبدالله جوانمرد

به منظور ارزیابی اثر سطوح آبیاری و منابع کودی مختلف بر صفات مورفولوژیک، کمیت و کیفیت اسانس نعناع فلفلی در دو چین، آزمایشی به صورت اسپلیت اسپلیت پلات با 36 تیمار و سه تکرار در دانشکده کشاورزی دانشگاه مراغه در سال زراعی 1398 اجرا شد. فاکتور اصلی شامل سطوح مختلف آبیاری در سه سطح: آبیاری پس از 30 درصد حداکثر تخلیه مجاز رطوبتی (آبیاری نرمال)، آبیاری پس از 50 درصد حداکثر تخلیه مجاز رطوبتی (تنش ملایم) و آبیاری پس از 70 درصد حداکثر تخلیه مجاز رطوبتی (تنش شدید) بود. همچنین فاکتور فرعی منابع مختلف کودی را در شش سطح: عدم مصرف کود (شاهد)، 100 درصد کود نیتروژنه، قارچ میکوریز (Rhizophagus intraradice)، 75 درصد کود نیتروژنه + میکوریز، 50 درصد کود نیتروژنه + میکوریز و 25 درصد کود نیتروژنه + میکوریز شامل می شد و فاکتور فرعی فرعی هم شامل زمان برداشت در دو چین بود. نتایج نشان داد، همه صفات مورد مطالعه تحت تأثیر معنی­دار کود، چین، اثر متقابل تنش × کود، اثر متقابل چین × تنش قرار گرفتند. همچنین، اثر متقابل چین × کود بر صفات ارتفاع بوته، تعداد گره، تعداد شاخه جانبی در بوته و عملکرد اسانس معنی­دار بود. بیشترین ارتفاع بوته، شاخص کلروفیل و عملکرد ماده خشک به ترتیب در آبیاری نرمال با کاربرد 75 درصد کود نیتروژنه + میکوریز و کمترین مقادیر این صفات در تیمار تنش آبی شدید بدون مصرف کود به دست آمد. علاوه براین، کاربرد 75 درصد کود نیتروژنه + میکوریز منجر به افزایش 1/44، 8/38 و 1/21 درصد این صفات نسبت به شاهد گردید. همچنین، چین اول نسبت به چین دوم به ترتیب منجر به افزایش 8/127، 7/17 و 9/27 درصدی این صفات گردید. بیشترین (4/2 درصد) و کمترین (2/1 درصد) درصد اسانس به ترتیب در تیمارهای تنش آبی ملایم با کاربرد 75 درصد کود نیتروژنه + میکوریز و تنش آبی شدید بدون مصرف کود حاصل شد. بر اساس آنالیز شیمیایی اسانس، منتول، منتون، 1و8 سینئول و منتوفروان ترکیبات غالب اسانس بودند. بیشترین میزان منتول در تنش آبی ملایم با کاربرد 75 درصد کود نیتروژنه + میکوریز به دست آمد. با توجه به نتایج، کاربرد تلفیقی 75 درصد کود نیتروژنه+ میکوریز در شرایط تنش آبی ملایم و در چین اول را می توان به عنوان تیمار برتر معرفی کرد.