مشخصات پژوهش

عنوان	شناسایی و کمیت سنجی ترکیبات موثره غالب دو کموتایپ آویشن دنایی در مراحل مختلف فنولوژی به کمک LC-MS/MS و GC
نوع پژوهش	مقاله چاپ‌شده در مجلات علمی
کلیدواژه‌ها	آویشن دنائی، تیمول، کارواکرول، پی-سایمن، نوسان متابولیکی
چکیده	سابقه و هدف: آویشن دنائی یکی از چهار گونه اندمیک و ارزشمند جنس آویشن با محتوای بالای تیمول است که به علت وجود طیف وسیعی از متابولیت های فعال دارای خواص دارویی ویژه ای نظیر خلط­آوری، ضدمیکروبی، ضدقارچی، ضدالتهاب است. هدف از تحقیق حاضر شناسایی و کمیت سنجی ترکیبات موثره غالب دو کموتایپ آویشن دنایی در مراحل مختلف فنولوژی به کمک LC-MS/MS و GC می­باشد. مواد و روش ها: شش ژنوتیپ اکستریم از دو اکوتیپ زاغه و ملایر با قلمه ساقه در گلخانه به صورت کلونی (روش رویشی) و با استفاده از 1000 پی. پی.ام هورمون ایندول بوتریک اسید در گلخانه تکثیر شدند. هر کلون حداقل از 8 گیاه منفرد تشکیل شده بود. پس از ریشه­دار شدن قلمه­ها، آنها به گلدان­های هشت لیتری بزرگتر جهت رشد بهتر منتقل شدند و تا زمان کشت در مزرعه در گلخانه باقی ماندند. در مزرعه، گیاهان به خوبی با آبیاری قطره­ای و محلول کود تغذیه شدند. در نهایت محتوای اسانس، مواد فنلی و فلاونوئیدی، درصد اجزای اسانس و ظرفیت آنتی اکسیدانی عصاره متانولی کلون های این اکوتیپ ها در چهار مرحله فنولوژیک (رویشی، غنچه دهی، اوایل گلدهی و گلدهی کامل) و در دو بافت (برگ و گل) مورد ارزیابی قرار گرفتند. داده­های حاصل شده بر اساس یک آزمایش فاکتوریل دو عاملی بر مبنای طرح کاملاً تصادفی آنالیز شدند. نتایج: مقایسه میانگین اثرات اصلی نشان داد که اکوتیپ ملایر در مقایسه با اکوتیپ زاغه علاوه بر داشتن وزن تر و خشک بیشتر، به طور معنی­داری دارای محتوای اسانس (65 درصد بیشتر) و تیمول بیشتری نیز بود. آنالیز کروماتوگرافی گازی- طیف سنجی جرمی توانست در مجموع 24 ترکیب را که بیش از 95 درصد اسانس را پوشش می­دادند، شناسایی کند. تیمول، کارواکرول، کارواکرول متیل اتر، پی سایمن، و گاماترپینن از اجزای اصلی اسانس ها بودند. نتایج نشان داد که محتوای تیمول اکوتیپ ملایر (به عنوان کموتیپ تیمول) حدود 33 درصد بیشتر از اکوتیپ زاغه (به عنوان کموتیپ تیمول/کارواکرول) بود. با این وجود، محتوی کارواکرول اکوتیپ زاغه (15%) حدود 13 برابر بیشتر از اکوتیپ ملایر بود. همچنین نتایج آنالیز کروماتوگرافی گازی نشان داد که بیشترین میزان تیمول - کارواکرول در اوایل گلدهی و بیشترین میزان گاماترپینن - پی سایمن در مرحله رویشی یافت می­شود. همچنین بیشترین میزان ماده خشک، درصد اسانس و ظرفیت آنتی­اکسیدانی در اوج گلدهی مشاهده گ
پژوهشگران	حسین احمدی (نفر اول)، محمدرضا فتاحی مقدم (نفر دوم)، زبیح اله زمانی (نفر سوم)، مجید شکرپور (نفر چهارم)، جهانتاب اسفندیار (نفر پنجم)، محمدرضا مرشدلو (نفر ششم به بعد)